ALE ŻE BAŁKANY?

A CZEMU NIE? NA PEWNO ZNAJDZIE SIĘ TAM WIELE NIEODKRYTYCH, NIESKAŻONYCH ZACHODNIM TURYSTĄ MIEJSC. NA PEWNO BĘDZIE POSEZONOWA CISZA I SPOKÓJ. NA PEWNO...

NAJPIERW PLAN. JUŻ SAMA NIE WIEM, ILE RAZY BYŁ ZMIENIANY. TRZY TYGODNIE, DWA TYGODNIE, TYDZIEŃ, DWA RAZY PO TYDZIEŃ Z MAŁĄ PRZERWĄ. JAKKOLWIEK DUŻO CZASU BY NIE BYŁO, NA PEWNO BYŁOBY GO ZA MAŁO. I TO JUŻ NIE CHODZI O SAMO W SOBIE "ZWIEDZANIE", JEŚLI NIE MA SIĘ JESZCZE ODWAGI NA AUTOSTOP, A TYM BARDZIEJ NIE MA SIĘ ODWAGI NA WŁASNE AUTO, TO WSIADA SIĘ W AUTOBUSY, A ONE RÓŻNE, MNIEJ LUB BARDZIEJ OKRĘŻNE DROGI WYBIERAJĄ, JAK DOBRZE, ŻE BARDZO MALOWNICZE TE DROGI :)

MYŚLISZ BAŁKANY I CO MASZ PRZED OCZAMI? DZIKIE KRAJOBRAZY, GÓRY, MORZE, PIĘKNE PLAŻE? ZNISZCZENIA PO WOJNIE, A MOŻE JUŻ SIĘ ODBUDOWALI? A MOŻE CORAZ BLIŻEJ IM DO "EUROPY"? TRZEBA TO KONIECZNIE SPRAWDZIĆ.

CZARNOGÓRA

SKORO NAJPIERW CZARNOGÓRA, TO JEDZIEMY W WYSOKIE GÓRY.

DURMITOR.

W SZKOLE CHYBA O TYM NIE UCZĄ. A TO TAKI MIKS. TROCHĘ JAK TATRY, TROCHĘ JAK BIESZCZADY, ALE BARDZIEJ DZIKIE, TAKIE BARDZIEJ. DRZEWA OSZALAŁY I ROSNĄ ODWROTNIE NIŻ U NAS- NAJNIŻEJ IGLASTE, POTEM LIŚCIASTE I W KOŃCU KOSODRZEWINA. NAWET NIE CAŁKIEM WYSOKO ŚNIEG ZALEGA CAŁY ROK, CO UTRUDNIA TREKING. WAPIENNE GÓRY PEŁNE JASKIŃ DO ZDOBYCIA. NIE ZDOBYŁAM ŻADNEJ, MÓWIŁAM JUŻ, ŻE ŚNIEG? :( 

DURMITOR. CZARNE JEZIORO. GDZIEŚ ZARAZ ZA GRANICĄ LASU OKAZAŁO SIĘ, ŻE ŚNIEGU JEST PRAWIE PO PAS I NIE DA SIĘ DALEJ WSPINAĆ. A BYŁA TO POŁOWA DROGI DO LODOWEJ JASKINI. WRÓCĘ. 

KANION RZEKI TARA JEST NAJGŁĘBSZYM KANIONEM W EUROPIE- OSIĄGA 1300 M GŁĘBOKOŚCI. MOST NIE ZNAJDUJE SIĘ JEDNAK W NAJGŁĘBSZYM MIEJSCU- ODLEGŁOŚĆ DO POZIOMU RZEKI WYNOSI TU ZALEDWIE 150 METRÓW- A I TAK TRUDNO SPOJRZEĆ Z NIEGO W DÓŁ.

MOST NA RZECE TARA. FILM "KOMANDOSI Z NAWARONY" MÓWI CI COŚ? NO. TO TEN WŁAŚNIE MOST ;) 

MIAŁO BYĆ TU PUSTO, ALE ŻE PUSTO TO ZNACZY OPUSZCZONE? AŻ TAK BARDZO OPUSZCZONE? A ZARAZEM JEDNAK MAGICZNE? STRASZNE, ALE JEDNAK MAGICZNE? MIEJSCE, GDZIE JEST NAPRAWDĘ CZYSTE POWIETRZE, GDZIE NA GŁÓWNEJ ULICY MIASTECZKA WIĘCEJ BEZPAŃSKICH PSÓW NIŻ LUDZI. MIEJSCE, GDZIE NIKT SIĘ NIE SPIESZY, A W KNAJPIE LENIWIE OBSŁUGUJE KELNER, KTÓRY TROCHĘ WYGLĄDEM PRZYPOMINA DRAKULĘ ALBO JAKIEGOŚ INNEGO FRANKENSZTAJNA I W DODATKU MÓWI TROCHĘ JAK FRANKENSZTAJN? 

HOTEL DURMITOR LATA ŚWIETNOŚCI MA JUŻ DAWNO ZA SOBĄ. A NIEGDYŚ BYŁ NAJWIĘKSZYM OŚRODKIEM DLA TURYSTÓW WSZELAKICH ODWIEDZAJĄCYCH TUTEJSZE GÓRY... DZIŚ TYLKO STRASZY. A MOŻE NIE CAŁKIEM STRASZY. WYGLĄDA PO PROSTU TROCHĘ JAK WRAK TITANICA.

HOTEL DURMITOR. ZŁOWROGI TAKI.

ZŁOWROGI....

ALE NIE TYLKO W GÓRY PRZYJECHAŁAM, TRZEBA TEŻ ZDOBYĆ STOLICĘ. MÓWIĄ, ŻE DO PODGORICY TO NIE MA PO CO JECHAĆ. W STOLICY NIE MA SPEKTAKULARNYCH ZABYTKÓW, WIĘKSZOŚĆ ZOSTAŁA ZNISZCZONA PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ. ALE TU POZOSTAŁ JAKIŚ MECZET, TAM STARY MOST, KILKA POMNIKÓW, CAŁKIEM SPORA STARA DZIELNICA TURECKA ZACHOWAŁA SWÓJ KLIMAT - WĄSKIE ULICZKI, NIEWYSOKA ZABUDOWA, PALMA W KAŻDYM OGRODZIE, MNIE TO POCHŁONĘŁO. NO I JESZCZE TEN HILTON Z TARASEM WIDOKOWYM NA CAŁE MIASTO.

PALMA WE WŁASNYM OGRODZIE? CHCĘ.

SKORO MOWA O OPUSZCZONYM, TO I W STOLICY OPUSZCZONE ZNALEŹĆ MOŻNA, A NAWET CELEM BYŁO TO OPUSZCZONE W MIEŚCIE. A CO MOŻE BYĆ NAJBARDZIEJ OPUSZCZONE? BARDZO STARY CMENTARZ U STÓP WZGÓRZA GORICA, SĄSIADUJĄCY CHYBA Z RÓWNIE STARYM KOŚCIOŁEM ŚW. JERZEGO- PODOBNO STAŁ JUŻ TUTAJ W XII WIEKU.

KAMIENNE SCHODY PROWADZĄ CHYBA DO NAJSTARSZEGO TU GROBOWCA - NIESTETY NIEWIELE JUŻ Z NIEGO ZOSTAŁO..

DALEJ SZUKAJĄC OPUSZCZONEGO UDAJEMY SIĘ NA PÓŁNOCNY KRANIEC MIASTA, WŁAŚCIWIE TO JUŻ POZA NIE. ZNAJDUJĄ SIĘ TAM RUINY ANTYCZNEGO MIASTA.  DUKLIJA SWÓJ ROZKWIT ZAWDZIĘCZA CESARZOWI RZYMSKIEMU MARKOWI AURELIUSZOWI. W II WIEKU N.E. MIESZKAŁO TU NAWET 10 TYS. OSÓB. MIASTO MIAŁO WÓWCZAS KILKA KOŚCIOŁÓW, PAŁAC, ŁUK TRIUMFALNY, OGROMNĄ BAZYLIKĘ I ŁAŹNIĘ PUBLICZNĄ. DO DZIŚ ZOSTAŁO TU NIEWIELE KOLUMN, KAWAŁKI MURÓW, FUNDAMENTY, RZEŹBIONE BLOKI KAMIENNE POUKŁADANE PRZEZ ARCHEOLOGÓW, TAK BY MOŻNA BYŁO SWOBODNIE PORUSZAĆ SIĘ POMIĘDZY POZOSTAŁOŚCIAMI POSZCZEGÓLNYCH BUDYNKÓW. GDYBY TAKIE RUINY BYŁY W NASZEJ CZĘŚCI EUROPY, BILET WSTĘPU KOSZTOWAŁBY PEWNIE MILIONY MONET, A KOLEJKA DO WEJŚCIA CIĄGNĘŁABY SIĘ KILOMETRAMI. A TU NIE. KOMPLEKS JEST WPRAWDZIE OGRODZONY, ALE FURTKA JEST OTWARTA, ŻADNEJ OCHRONY, ŻADNEGO CZŁOWIEKA.

TO ZNAK, ŻE ALBO NIE DOCENIAJĄ, TEGO CO MAJĄ, ALBO FAKTYCZNIE NIE MA TU TURYSTÓW - WSZYSCY PODGORICĘ OMIJAJĄ.

DUKLIJA. JAKAŚ ŚCIANA, JAKAŚ KOLUMNA, JAKIŚ BLOK SKALNY. PRZYPOMINAM - II WIEK NASZEJ ERY...

KIERUJĄC SIĘ DALEJ NA POŁUDNIE, DOJEŻDŻAMY, NO WŁAŚNIE, GDZIE? JAKIEŚ TO WŁOSKIE MIASTECZKO, CZY NADAL CZARNOGÓRSKIE? NO NADAL CZARNOGÓRSKIE. WYSOKIE MURY OBRONNE ODDZIELAJĄ STARE MIASTO OD NOWEGO. BRAMĄ WCHODZI SIĘ W CAŁKIEM INNY ŚWIAT. JASNE KAMIENICE, ZIELONE OKIENNICE, WĄSKIE ULICZKI Z WYŚLIZGANEGO KAMIENIA...

KOTOR.

TU GOTYCKIE OKNO, TAM ZA ROGIEM CERKIEW, Z DRUGIEJ STRONY ANTYKWARIAT. CICHYCH ZAKĄTKÓW I ZAKAMARKÓW BEZ LIKU. JA JESTEM OCZAROWANA DO TEJ PORY...

NA SZCZYCIE WZGÓRZA, ZARAZ NAD MIASTEM ZNAJDUJE SIĘ, WZNIESIONA PRZEZ WENECJAN, OGROMNA TWIERDZA. MIAŁA ONA CHRONIĆ KOTOR PRZED NAJAZDAMI TURKÓW. FORTECA, A RACZEJ JEJ POZOSTAŁOŚĆ, TO DOSKONAŁY PUNKT WIDOKOWY - WIDAĆ STĄD CAŁE MIASTO I ZATOKĘ. SAMA TWIERDZA WYGLĄDA TROCHĘ PRZERAŻAJĄCO - LABIRYNT ZRUJNOWANYCH BUDYNKÓW, NIEZABEZPIECZONE PRZEJŚCIA NA MURACH, TU PRZEJŚĆ TRZEBA PO DACHU, TAM WSPIĄĆ SIĘ PO KAMIENNYCH RUSZAJĄCYCH SIĘ SCHODACH, GDZIE INDZIEJ PO METALOWYM DZIURAWYM MOSTKU... JUŻ SAM SPACER DO TWIERDZY TO NIE LADA WYZWANIE. MOŻNA IŚĆ PO 1426 ŚLISKICH, WĄSKICH SCHODACH, BEZ BARIEREK I ZE SPORYMI UBYTKAMI W MURACH (DROGĘ TĘ WYBIERA WIĘKSZOŚĆ TURYSTÓW, MOIM ZDANIEM PRZEPŁACAJĄ DOŚĆ SPORO, A I SATYSFAKCJA Z TAKIEGO WEJŚCIA ŻADNA, NIE DA RADY ZDJĘCIA ZROBIĆ NAWET, TŁUM ZA TOBĄ ZARAZ MARUDZI..). ALE JEST TEŻ ALTERNATYWNA DROGA, KAMIENNYMI SERPENTYNAMI, DUŻO BARDZIEJ PRZYJAZNA I MALOWNICZA. I BEZPIECZNIEJSZA. I Z KAŻDEJ STRONY KUSZĄ DZIKIE DRZEWA Z GRANATAMI. 

UBOLEWAM TYLKO NAD TYM, ŻE DO TWIERDZY DOTARŁAM, GDY SŁOŃCE SCHOWANE BYŁO JUŻ ZA WZGÓRZAMI, UDAŁO SIĘ ZŁAPAĆ TYLKO JEGO OSTATNIE PROMIENIE. PLUS TAKI, ŻE TWIERDZA BYŁA JUŻ CAŁKOWICIE OPUSTOSZAŁA. JEDNAK ZEJŚCIE TYMI STRASZNYMI SCHODAMI TYLKO Z LATARKĄ Z TELEFONU DO NAJPROSTSZYCH NIE NALEŻAŁO- JAKOŚ NIE MOGĘ SOBIE WYOBRAZIĆ SCHODZENIA TAMTĘDY GDY JEST JASNO. A TAK TO NIE BYŁO PRZYNAJMNIEJ WIDAĆ TYCH STRASZNYCH SKARP I CZUBKÓW DRZEW NA WYSOKOŚCI WŁASNYCH KOLAN, A DZIURY W MURZE ODDZIELAJĄCE OD TYCH SKARP PO CIEMKU JAKIEŚ TAKIE MNIEJ STRASZNE...

W DRODZE NA TWIERDZĘ TAAAAKIE WIDOKI :)

TWIERDZA ŚW. JANA. MÓJ APARAT NIESTETY NIE PODOŁAŁ. ZDJĘCIE DZIĘKI UPRZEJMOŚCI KOMPANKI TEJ DZIKIEJ WYPRAWY, ALICJI B. :)

BOŚNIA I HERCEGOWINA

PRZED WYJAZDEM CZYTASZ PRZEWODNIKI, PRZEGLĄDASZ BLOGI, SZUKASZ CIEKAWYCH MIEJSC. ALBO PO PROSTU OD DAWNA WIESZ, ŻE JEŚLI ZNAJDZIESZ SIĘ PRZYPADKIEM W OKOLICY TO CHOĆBY SIĘ WALIŁO I PALIŁO, W DANE MIEJSCE MUSISZ POJECHAĆ, PO PROSTU MUSISZ. I TAK WŁAŚNIE BYŁO Z MOSTAREM W BOŚNI I HERCEGOWINIE. NAWET JUŻ NIE PAMIĘTAM OD KIEDY BYŁO TO MOJE MARZENIE, WIEDZIAŁAM, ŻE MUSZĘ JE ZOBACZYĆ. CHOĆBYM MIAŁA JECHAĆ TAM JAKOŚ STRASZNIE NAOKOŁO (TROCHĘ JECHAŁAM NAOKOŁO, ALE O TYM POTEM).

A WIĘC MOSTAR - STOLICA HERCEGOWINY. MIASTO NIEWIARYGODNIE ZNISZCZONE PODCZAS WOJNY W 1993 ROKU, KIEDY TO CHORWACI MIESZKAJĄCY W ZACHODNIEJ CZĘŚCI MIASTA ATAKOWALI CZĘŚĆ WSCHODNIĄ, MUZUŁMAŃSKĄ. DOSŁOWNIE ATAKOWALI- CHORWACCY SNAJPERZY POLOWALI NA MUZUŁMAŃSKA LUDNOŚĆ CYWILNĄ. ZABILI PONAD 2 TYS. OSÓB (DZIECI I STARSZYCH, BEZ WYJĄTKÓW. KILKA KROKÓW OD ŚCISŁEJ STARÓWKI ZNAJDUJE SIĘ NIEWIELKI CMENTARZ, BIAŁE NAGROBKI, GRECKIE, MUZUŁMAŃSKIE, CHRZEŚCIJAŃSKIE, PRAWIE WSZYSTKIE Z 1993 ROKU). ZNISZCZONE ZOSTAŁO 5 TYSIĘCY BUDYNKÓW, W TYM STARY TURECKI MOST Z XVI WIEKU. DZIŚ, 20 LAT PO WOJNIE, ŻYCIE W MOSTARZE NIBY TOCZY SIĘ SPOKOJNIE, ALE CHYBA NIE DO KOŃCA. MIASTO POWOLI SIĘ ODBUDOWUJE, STARÓWKA WYGLĄDA BARDZO PRZYZWOICIE, NATOMIAST IM DALEJ OD NIEJ, TYM BARDZIEJ WIDAĆ, ŻE TO ODBUDOWYWANIE TRWA BARDZO POWOLI...

MOSTAR. WIDOK Z ODBUDOWANEGO W 2004 ROKU STAREGO MOSTU.

DZIŚ NAJCHĘTNIEJ ODWIEDZANA PRZEZ TURYSTÓW JEST WŁAŚNIE MUZUŁMAŃSKA CZĘŚĆ STARÓWKI. GŁÓWNA JEJ ULICZKA, WYŁOŻONA ŚLISKIMI KAMIENIAMI PEŁNA JEST MALUTKICH SKLEPIKÓW Z RĘKODZIEŁEM I STAROCIAMI. NIEGDYŚ BYŁY TO MALUTKIE WARSZTATY RZEMIEŚLNICZE. W WIELU DRZWIACH WIDAĆ JESZCZE DZIURY PO KULACH...

GDY JUŻ MYŚLISZ, ŻE NIC CIĘ NIE ZASKOCZY, TO ZASKAKUJE TAKI PRZEMIŁY PAN, KTÓRY NAGLE ZACZYNA Z TOBĄ ROZMAWIAĆ PO POLSKU. TO JEST TAK NIEWIARYGODNE ŻE AŻ NIEWIARYGODNE...OCZYWIŚCIE KUPUJESZ U PANA PAMIĄTKĘ, POZDRAWIASZ GORĄCO I OBIECUJESZ, ŻE WRÓCISZ ZA ROK I PRZYWIEZIESZ COŚ Z POLSKI ;)

STARY MOST, KRAM Z TURECKĄ ZASTAWĄ. ZŁOTO, PERŁY, SREBRO, MOSIĄDZ. A BAGAŻ PODRĘCZNY TAKI MALUTKI ...

STARY NOWY MOST. OD JEGO SZCZYTU DO RZEKI JEST 21 METRÓW, NIE BRAKUJE ŚMIAŁKÓW, KTÓRZY, OCZYWIŚCIE ZA DROBNĄ OPŁATĄ, SKACZĄ Z NIEGO DO RZEKI... 

...

W SĄSIEDZTWIE ODBUDOWANEJ STARÓWKI STRASZĄ, ALE CHYBA BARDZIEJ OSTRZEGAJĄ NIŻ STRASZĄ, ZNISZCZONE PODCZAS WOJNY BUDYNKI. WIELE Z NICH ZABEZPIECZONA JEST DOŚĆ PROWIZORYCZNIE, DO NIEKTÓRYCH MOŻNA SWOBODNIE WEJŚĆ. ZNAJDUJĄ SIĘ POMIĘDZY "NOWYMI" DOMAMI, ZARAZ OBOK PLACU ZABAW, CZY PARKU. PO PROSTU SĄ, WKOMPONOWANE W PRZESTRZEŃ MIEJSKĄ. A WOKÓŁ NICH, MIMO MIEJSKIEGO RUCHU, PANUJE TAKA PRZERAŹLIWA CISZA, ŻE SŁYCHAĆ WŁASNY ODDECH, TRUDNO OPANOWAĆ NATŁOK MYŚLI... 

...

NAD MIASTEM NADAL GÓRUJE WIEŻA SNAJPERÓW. NIEGDYŚ BUDYNEK BANKU, DZIŚ RUINA. WIDOK STĄD ROZCIĄGA SIĘ NA CAŁE MIASTO, IDEALNE MIEJSCE DO OSTRZAŁU, TO WŁAŚNIE STĄD, Z NAJWYŻSZEGO PIĘTRA ATAKOWANO CYWILNĄ LUDNOŚĆ. 

WIEŻA SNAJPERÓW.

OSTRZAŁY NIE OMINĘŁY TEŻ BUDYNKÓW W DZIELNICY WILLOWEJ. OBOK TEGO ZNAJDUJE SIĘ OBECNIE KOMISARIAT POLICJI, ALE JAKOŚ NIKT NIE ZAUWAŻYŁ NAWET, ŻE INTERESOWAŁO MNIE TEŻ TO, CO POZOSTAŁO W ŚRODKU...

W ŻADNYM ZWIEDZANYM MIEŚCIE NIE BYŁAM TAK ZAMYŚLONA I JEDNOCZEŚNIE ZACHWYCONA, JAK W MOSTARZE. MIMO, ŻE MOGŁAM TAM SPĘDZIĆ ZALEDWIE CHWILKĘ, TO BYŁA ZBYT MALUTKA CHWILKA, A MIŁOŚĆ BĘDZIE DO KOŃCA ŻYCIA...

CHORWACJA

BAŁKAŃSKIE KRAJE SA TAK MALUTKIE, ŻE PODRÓŻ Z PÓŁNOCY NA POŁUDNIE ZAJMUJE 2-3 GODZINY. CHYBA, ŻE JEDZIE SIĘ JAKAŚ OKRĘŻNĄ DROGĄ. I TAK WŁAŚNIE TAKA OKRĘŻNĄ DROGĄ JECHAŁAM Z DUBROWNIKA DO MOSTARU (OK, TROCHĘ SIĘ TU WKRADŁ BRAK CHRONOLOGII, ALE CZY TO ISTOTNE?). JADĄC AUTEM PEWNIE WYBRAŁABYM PROSTA TRASĘ, I JEDNĄ GRANICĘ. AUTOBUS PRZEZ GRANICE PRZEJEŻDŻA 3 RAZY. MOŻNA WÓWCZAS PRZEJECHAĆ 20 KILOMETRÓW BOŚNIACKIEGO WYBRZEŻA (BOŚNIA MA DOSTĘP DO MORZA, TE WŁAŚNIE 20 KILOMETRÓW), BY ZNÓW WJECHAĆ DO CHORWACJI I PONOWNIE WJECHAĆ DO BOŚNI. A GDZIE TU LOGIKA? BOŚNIA DOPIERO SIĘ ODBUDOWUJE, DROGI NAJLEPSZE NIE SĄ, PEWNIE DLATEGO TAKA WYCIECZKA KRAJOZNAWCZA MNIE SPOTKAŁA..     

WRACAJĄC DO CHORWACJI, DUBROWNIK RÓWNIEŻ BYŁ NA MOJEJ LIŚCIE MUST SEE. ALE PO WIZYCIE W KOTORZE, JAKOŚ NIE ZDOBYŁ U MNIE ŻADNEJ GWIAZDKI. A PO WIZYCIE W MOSTARZE, ZUPEŁNIE SPADŁ NA KONIEC. PRZEDE WSZYSTKIM - TURYŚCI, WSZĘDZIE. ŻADNEGO PUSTEGO CICHEGO ZAKAMARKA, NIE ZROBISZ ZDJĘCIA, BO WŁAŻĄ W KADR. ZAWSZE. DLATEGO CZYM PRĘDZEJ TRZEBA BYŁO POSZUKAĆ ALTERNATYWY. PORT, ŁÓDŹ, PŁYNIEMY NA WYSPĘ ZAKOCHANYCH LOKRUM.    

DUBROWNIK Z TEJ PERSPEKTYWY ZACZĄŁ POWOLI DO MNIE PRZEMAWIAĆ, BARDZO POWOLI...

 JAK MI KTOŚ KIEDYŚ POWIE, ŻE PO SEZONIE TO LEPSZY URLOP, SPOKOJNIEJ, TANIEJ, TO WYŚLĘ GO "PO SEZONIE" DO CHORWACJI. MIMO, ŻE PEŁNO TU TURYSTÓW, NIE WSZYSTKO DA SIĘ ZORGANIZOWAĆ, BO JUŻ SIĘ NIE OPŁACA. ŁODZIE ZWYKLE OPŁYWAJĄ WYSPĘ LOKRUM, PO WYSPIE MOŻNA SPACEROWAĆ, JEST OGRÓD BOTANICZNY, LICZNE PLAŻE FORT. ALE PO SEZONIE DOSTĘP JUŻ OGRANICZONY, MIMO, ŻE CHĘTNI SĄ. NIE MA DYSKUSJI. JEŚLI PRZYJEŻDŻA SIĘ TU NA KILKA DNI, TO ZAWSZE MOŻNA ZŁAPAĆ ŁÓDKĘ RANO I POPOŁUDNIU WRÓCIĆ DO MIASTA. ALE ZACHÓD SŁOŃCA MOŻNA ZOBACZYĆ TYLKO Z ŁÓDKI, I TO MA BYĆ WYSPA MIŁOŚCI? KIEDY TO ZACHÓD SŁOŃCA NAJBARDZIEJ ROMANTYCZNY JEST... 

WYSPA LOKRUM

NO MOŻE NIECO SIĘ POLUBIMY Z TYM DUBROWNIKIEM. JAK TYLKO NAŁOŻĄ ANTYPOŚLIZGOWĄ WARSTWĘ NAWIERZCHNI NA TE WYPOLEROWANE KAMIENIE...

TO CO DOBRE SZYBKO SIĘ KOŃCZY. WRACAĆ TRZEBA. DLATEGO DOSŁOWNIE NA CHWILĘ WPADAM JESZCZE DO ZADARU BY ZOBACZYĆ RUINY FORUM ROMANUM, POSŁUCHAĆ JAK GRAJA MORSKIE ORGANY I ZJEŚĆ CHYBA NAJLEPSZĄ PIZZĘ Z OKIENKA...

CZASEM LEPIEJ GDZIEŚ TRAFIĆ, GDY JUŻ JEST CIEMNO. POD WARUNKIEM, ŻE ŚWIATŁO ZAGRA IDEALNIE...ZADAR TU NIE ZAWIÓDŁ...

ALBANIA

NADAL NIE WIEM, CZY TAKI WYJAZD DZIELONY NA DWIE CZĘŚCI TO POMYSŁ DOBRY CZY NIE. NADAL NIE WIEM, CZY WOLĘ JAK JAKIŚ KOCZOWNIK PRZEMIESZCZAĆ SIĘ CODZIENNIE I CODZIENNIE GDZIE INDZIEJ NOCOWAĆ, CZY WOLĘ ZNALEŹĆ NAJLEPSZĄ BAZĘ WYPADOWĄ I Z NIEJ PODBIJAĆ OKOLICĘ. PEWNIE GDYBYM PO URLOPIE W TAJLANDII POJECHAŁA ZA 4 DNI NA ISLANDIĘ (ALBO ODWROTNIE) TO UMARŁABYM Z ZIMNA/GORĄCA/NIEWYSPANIA/ITP. POZOSTAŁAM JEDNAK W KLIMACIE BAŁKAŃSKIM, ACZKOLWIEK DOŚĆ ODMIENNYM...

ALBANIA TO DZIKI KRAJ. TURYSTÓW BRAK, INFRASTRUKTURA JAKAŚ TAKA ZAŚCIANKOWA. ALE MA TO SWÓJ UROK. JAK NASI RODZICE JEŹDZILI NA WCZASY DO BUŁGARII I PRZECIERALI SZLAKI, TAK MY ZACZNIJMY JEŹDZIĆ DO ALBANII. A POTENCJAŁ JEST. BYLE TEGO NIE POPSUŁ JAKIŚ AZJATA CZY INNY NIEMIEC...

MYŚLISZ ALBANIA I CO? OPUSZCZONE? BUNKRY? DZIKIE PLAŻE, A MOŻE MYŚLISZ, ŻE CIĘ TU ZJEDZĄ? NIEEEEE, CO NAJWYŻEJ TY MOŻESZ ZJEŚĆ GRANATA/ MANDARYNKĘ/ POMARAŃCZĘ PROSTO Z DRZEWA. NA KOLACJĘ ZERWIESZ OLIWKI ALBO LIŚCIE LAUROWE. 

I ZNÓW UCIEKASZ ZE STOLICY, TYM RAZEM NA POŁUDNIE, W TIRANIE TO PRZECIEŻ NIE MA CO ZWIEDZAĆ...JEDZIESZ DO WLORY, PIERWSZEJ STOLICY ALBANII. WLORA DZIŚ TO WIELKI PORT I KURORT (CHOCIAŻ MIEJSKA PLAŻA NIE ROBI DOBREGO WRAŻENIA, GLINIASTA JAKAŚ I STRASZNIE ZAŚMIECONA), W SEZONIE MIASTO TĘTNI ŻYCIEM, HOTEL KOŁO HOTELU, NA KAŻDYM KROKU PIZZERIA (TRUDNO TU ZNALEŹĆ KNAJPĘ Z LOKALNYM JEDZENIEM, MOŻE PIZZA WŁAŚNIE TO ICH LOKALNE JEDZENIE?). NO PO SEZONIE NA PLAŻY NIE POLEŻĘ (NO NA WSZELKI WYPADEK JEDNAK SPAKOWAŁAM BIKINI), CHOĆ NIE BYŁO TO TAKIE OCZYWISTE, CZYM PRĘDZEJ SZUKAMY ALTERNATYWY, A W MIEŚCIE GDZIE JUŻ NAPRAWDĘ NICZEGO NIE MA, TO TAKIE PROSTE NIE JEST. W ALBANII NIE MA DWORCÓW AUTOBUSOWYCH, NIE KUPISZ ŻADNEGO BILETU PRZEZ INTERNET (JAK TO BYŁO W PRZYPADKU PIERWSZEJ BAŁKAŃSKIEJ WYPRAWY), TRZEBA O WSZYSTKO PYTAĆ LOKALNYCH, A TRUDNO SIĘ DOGADAĆ, GDY NAWET ICH ROSYJSKI, NIE MÓWIĄC JUŻ O ANGIELSKIM JEST MARNY...NA SZCZĘŚCIE UDAJE SIĘ ZNALEŹĆ KILKA MIEJSC, KTÓRE WARTO ZOBACZYĆ. W TYM CELU LOKALNYM BUSIKIEM ZA 1 EURO KIERUJEMY SIĘ DO POBLISKIEJ WIOSKI, BY TAM W PORCIE RYBACKIM WYNAJĄĆ ŁÓDŹ, KTÓRA ZAWIEZIE NAS NA WYSPĘ SAZAN, LEŻĄCĄ NA STYKU DWÓCH MÓRZ: JOŃSKIEGO I ADRIATYCKIEGO. 

MINA CZY BOJA. BOJA CZY MINA? NA PEWNO BARDZO STARA

WYSPA SAZAN WRAZ Z SĄSIEDNIM PÓŁWYSPEM KARABURUN SĄ MORSKIM PARKIEM NARODOWYM, WYSTĘPUJĄ TU LICZNE JASKINIE, GROTY I WRAKI OKRĘTÓW. SAMA WYSPA SAZAN JEST OBECNIE BAZĄ WOJSKOWĄ I DOSTĘP DO NIEJ JEST OGRANICZONY. W SEZONIE PŁYWAJĄ TU REJSOWE WYCIECZKI, POZA SEZONEM TRZEBA KOMBINOWAĆ SAMEMU. Z PORTU RYBACKIEGO NA WYSPĘ JEST ZE 20 KILOMETRÓW.WYNAJĘTA MOTORÓWKA, NO ŁUPINKA WŁAŚCIWIE (JESZCZE MNIEJSZA NIŻ TE WIDOCZNE NA POWYŻSZYM ZDJĘCIU...), PRZEZ MORSKIE FALE PRUJE DOŚĆ SZYBKO, PODSKAKUJE WYSOKO I TWARDO UDERZA O MORSKĄ SŁONĄ WODĘ, KTÓRA OCHLAPUJE DOSŁOWNIE WSZYSTKO, A WCALE SMACZNA NIE JEST. DO TEJ PORY NA DŁONIACH MAM JESZCZE ŚLADY PO ODCISKACH OD TRZYMANIA LINY, KTÓRĄ DAŁ MI RYBAK, CHYBA PO TO, ŻEBY MÓGŁ MNIE WCIĄGNĄĆ Z POWROTEM, JAKBYM  PRZYPADKIEM Z TEJ MOTORÓWKI WYPADŁA. NIE BYŁA TO MOJA PIERWSZA WYPRAWA MOTORÓWKĄ, ALE CHYBA SIĘ TRZY RAZY ZASTANOWIĘ, ZANIM NA TAKĄ ŁÓDKĘ BĘDĘ MIAŁA WSIĄŚĆ PONOWNIE...NIESTETY NIE UDAŁO SIĘ POSPACEROWAĆ PO WYSPIE, OKRĄŻYLIŚMY JĄ TYLKO, ALE I TAK WIELE CIEKAWYCH BUDYNKÓW BYŁO WIDAĆ, GORZEJ ZE ZROBIENIEM DOBREGO ZDJĘCIA, NA PEŁNYM MORZU JEDNAK TRZĘSIE, WODA CHLAPIE, TRZYMAĆ SIĘ TRZEBA ŻEBY NIE WYPAŚĆ, NAWET JAK ŁÓDKA STOI W MIEJSCU, FALE JĄ OKRUTNIE ATAKUJĄ. A NA WYSPIE OPUSZCZONE BUDYNKI, BUNKRY,  WRAKI STATKÓW PRZY BRZEGU...MOŻE UDA SIĘ JESZCZE KIEDYŚ TU PRZYPŁYNĄĆ I WYJŚĆ NA LĄD...

WYSPA SAZAN I TURKUSOWA WODA MORZA ADRIATYCKIEGO. W MIEJSCU, GDZIE STYKA SIĘ ONO Z MORZEM JOŃSKIM WIDAĆ DOŚĆ WYRAŹNIE RÓŻNICĘ W KOLORZE TYCH WÓD- MORZE JOŃSKIE JEST PO PROSTU GRANATOWE...

BUNKRY BUNKRY. ALBANIA NIE BYŁA NIGDY ZAGROŻONA WOJNĄ, A JEDNAK NA KAŻDYM KROKU WIDAĆ BUNKRY, ALBO TO CO Z NICH POZOSTAŁO. W LATACH 70.TYCH ENVER HODŻA OGŁOSIŁ PLAN WYBUDOWANIA MILIONA BUNKRÓW, KAŻDA RODZINA MIAŁA W RAZIE NAPAŚCI WROGA W BUNKRZE SIĘ SCHOWAĆ I WALCZYĆ Z UKRYCIA. OPRÓCZ BUNKRÓW, WYBUDOWANO OGROMNE BAZY W WYSOKICH GÓRACH, POCHŁONĘŁO TO BARDZO DUŻO PIENIĘDZY, A NIKT NIGDY Z TEGO NIE SKORZYSTAŁ...   

JAKO, ŻE DOŚĆ WRAŻEŃ TRANSPORTOWYCH JAK NA JEDEN DZIEŃ, UDAJEMY SIĘ SPACERKIEM Z POWROTEM DO WLORY, PODZIWIAJĄC SKALISTE WYBRZEŻE RIWIERY ALBAŃSKIEJ, PEŁNE NADMORSKICH HOTELI Z PRYWATNYMI PLAŻAMI...

NIEDALEKO WLORY ZNAJDUJE SIĘ JESZCZE JEDNO MIEJSCE WARTE ZOBACZENIA -  ORIKUM, GDZIE W SAMYM ŚRODKU BAZY WOJSKOWEJ MIESZCZĄ SIĘ POZOSTAŁOŚCI STAROŻYTNEGO MIASTA, ZAŁOŻONEGO W VII W. P.N.E. RUINY ZWIEDZA SIĘ Z PRZEWODNIKIEM, ROBIENIE ZDJĘĆ JEST DOŚĆ OGRANICZONE, NIBY MOŻNA JE ROBIĆ, ALE NA BARDZO WIELU UJĘCIACH ZNAJDUJĄ SIĘ OBIEKTY WOJSKOWE, A TYM ZDJĘĆ JUŻ ROBIĆ NIE MOŻNA... 

PÓŁWYSEP KARABURUN

TIRANA TAKA STRASZNA, TAKA ZAPUSZCZONA. NIC TAM NIE MA, NIC, NIC. JAKIE BYŁO MOJE ZDZIWIENIE, GDY WJEŻDŻAJĄC AUTEM DO CENTRUM, POCZUŁAM SIĘ JAK W TEHERANIE. 4 PASY JEZDNI, AUTO ZA AUTEM, TRĄBIĄ, KRZYCZĄ, WYMACHUJĄ RĘKOMA, JEDNOCZEŚNIE ROZMAWIAJĄC PRZEZ TELEFON I Z PASAŻERAMI, A PRZECHODNIE LAWIRUJĄ MIĘDZY ROZPĘDZONYMI AUTAMI BY PRZEJŚĆ NA DRUGĄ STRONĘ ULICY. ALBANIA CAŁKOWICIE MUZUŁMAŃSKA NIE JEST, ALE MIMO TO I TAK CZUĆ, ŻE DOMINUJĄ TU MUZUŁMANIE.  

NAJWIĘKSZY PLAC W MIEŚCIE ZAJMUJE 20TYS.METRÓW KW. ZNAJDUJĄ SIĘ TU GŁÓWNE ATRAKCJE; POMNIK SKANDERBERGA, JEDYNY OCALAŁY, NAJSTARSZY CHYBA ZABYTEK- MECZET ETHEM BEJA, WIEŻA ZEGAROWA, PLAC OKALAJĄ GMACHY RZĄDOWE, PAŁAC KULTURY, A WSZYSTKO W KOMUNISTYCZNYM KLIMACIE...

PLAC SKADENBERGA

I ZNÓW, CZYTASZ PRZEWODNIKI, CZYTASZ RELACJE RÓŻNE, OGLĄDASZ RÓŻNE ZDJĘCIA ZANIM GDZIEŚ POJEDZIESZ. ALE DOPIERO NA MIEJSCU, OKAZUJE SIĘ, ŻE TY TO WSZYSTKO WIDZISZ INACZEJ, MOŻE DLATEGO, ŻE SZUKASZ CZEGOŚ INNEGO, MOŻE DLATEGO, ŻE JEDNAK TEN CAŁY KOMUNISTYCZNY KUNSZT BUDOWNICZY CIĘ JAKOŚ UJMUJE.  

OPUSZCZONY HOTEL DAJTI, PRZY JEDNEJ Z GŁÓWNYCH ULIC W TIRANIE. DZIŚ JUŻ REMONTOWANY, WIĘC TO BYŁ OSTATNI MOMENT, BY ZOBACZYĆ GO W TAKIM STANIE,

ZA HOTELEM ZNAJDUJEMY KILKA CAŁKIEM WYMOWNYCH POSĄGÓW, CAŁKIEM ZNANYCH OSÓB. CHYBA ZWYKLE NIKOGO POSĄGI NIE INTERESUJĄ, DLATEGO TEŻ BARDZO SZYBKO MY WZBUDZAMY ZAINTERESOWANIE OCHRONY I BARDZO SZYBKO MUSIMY SIĘ ODDALIĆ, BO OKAZUJE SIĘ, ŻE FOTOGRAFOWANIE W TYM MIEJSCU MOŻE PRZYSPORZYĆ KŁOPOTÓW...

A UDAJEMY SIĘ W KIERUNKU SZKLANEJ PIRAMIDY, WYBUDOWANEJ JAKO MAUZOLEUM DLA DYKTATORA HODŻY. PO UPADKU KOMUNIZMU BYŁO CHWILOWO CENTRUM KONFERENCYJNYM, DZIŚ STRASZY, MIMO, ŻE PO DRUGIEJ STRONIE TEGO BUDYNKU  ZNAJDUJE SIĘ DO DZIŚ DZIAŁAJĄCE RADIO. 

SZKLANA PIRAMIDA

CAŁKIEM NIEDALEKO OD PIRAMIDY ZNAJDUJE SIĘ DAWNA DZIELNICA WŁADZ KOMUNISTYCZNYCH, W KTÓREJ RZECZ JASNA RÓWNIEŻ ZNAJDUJE SIĘ WILLA SAMEGO ENVERA HODŻY. DZIELNICA TA BYŁA NIEGDYŚ ZAMKNIĘTA DLA MIESZKAŃCÓW TIRANY, DZIŚ JEST NIEMALŻE CENTRUM ROZRYWKOWYM, GDZIE MŁODZIEŻ SPOTYKA SIĘ ZA DNIA W KAWIARNIACH A WIECZORAMI W LICZNYCH PUBACH. BRAMĄ DO TEJ DZIELNICY JEST POMNIK ZŁOŻONY Z TRZECH CZĘŚCI - JEST TO KAWAŁEK MURU BERLIŃSKIEGO, BUNKIER I BETONOWE PRZĘSŁA Z KOPALNI.

POMNIK GROZA, TERROR I PARANOJA.

SKORO BUNKRY, TO UDAJEMY SIĘ NA PRZEDMIEŚCIA TIRANY, DO NAJWIĘKSZEGO, 5CIO-KONDYGNACYJNEGO UDOSTĘPNIONEGO BUNKRA, ZNAJDUJĄCEGO SIĘ U STÓP GÓRY DAJTI. BUNKIER POWSTAŁ OCZYWIŚCIE DLA HODŻY I OCZYWIŚCIE Z JEGO POLECENIA. MIAŁ NIE TYLKO CHRONIĆ PRZED EWENTUALNYM ATAKIEM ATOMOWYM, ALE TAKŻE PEŁNIŁ FUNKCJĘ STRATEGICZNĄ, HODŻA, MIMO ATAKU,  MÓGŁ Z TEGO MIEJSCA NADAL RZĄDZIĆ KRAJEM.
 DO ZWIEDZANIA UDOSTĘPNIONYCH JEST BARDZO WIELE POMIESZCZEŃ, W KTÓRYCH ZNAJDUJĄ SIĘ WSPÓŁCZESNE INSTALACJE, REALNE WYPOSAŻENIE SCHRONU ORAZ, W WIELU POMIESZCZENIACH FOTOGRAFIE PRZEDSTAWIAJĄCE HISTORIĘ SCHRONU I REŻIMU. W TLE SŁYCHAĆ PRZERAŻAJĄCĄ MUZYKĘ.

.......

CZY TAK WŁAŚNIE SOBIE WYOBRAŻAŁAM BAŁKANY, KRAJE PODNOSZĄCE SIĘ PO LATACH DYKTATURY, PO WOJNACH I ZBRODNIACH? WIEDZIAŁAM, ŻE SIĘ POLUBIMY, A TERAZ WIEM, ŻE WYBRAŁAM NAJLEPSZY CZAS NA CZARNOGÓRĘ (TUŻ PRZED ZAATAKOWANIEM JEJ PRZEZ TĄ GORSZĄ CZĘŚĆ NAJBARDZIEJ ROZCZENIOWYCH TURYSTÓW, TAKICH CO TO MUSZĄ MIEĆ ALL INCLUSIVE I TAKICH, KTÓRZY NIE WYJDĄ W GÓRY, TYLKO SIEDZĄ W BASENIE HOTELOWYM I NAPĘDZAJĄ WZROST I TAK WYSOKICH CEN). BOŚNIA NADAL ZOSTAJE NUMEREM JEDEN I PLAN NA JEJ WIELKI I KONIECZNIE JAK NAJSZYBSZY PODBÓJ RYSUJE SIĘ W GŁOWIE DOŚĆ INTENSYWNIE. CHORWACJA, ZAWIODŁA, WŁAŚNIE DLATEGO, ŻE JEDNAK ALL INCLUSIVE  TO NIE MÓJ RAJ, JAK ZA DUŻY NATŁOK WSZYSTKIEGO TO SIĘ MĘCZĘ, ZA BARDZO CZUĆ TU EUROPĘ. A ALBANIA? TRZEBA WRÓCIĆ W SEZONIE, ALE NIE W TAKIM GŁĘBOKIM SEZONIE, ŻEBY SIĘ NIE ZADUSIĆ...